TKANINY OBICIOWE


Tkaniny, które pokrywały ściany kapitularza katedry krakowskiej, zostały decyzją kapituły katedralnej zdjęte i przekazane do konserwacji. Stworzyło to możliwość przeprowadzenia dokładnych badań ich struktury, techniki i stanu zachowania. Badania tych tkanin i prace konserwatorskie rozpoczęto już w 2011 roku. Kompleksowej konserwacji poddano je jednak w latach 2017-2020 r. za sprawą zaangażowania Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II.

Zespół omawianych tkanin jedwabnych wykonanych techniką lampasu składa się z 53 brytów o zbliżonych szerokościach od około 50 cm do około 56 cm i zróżnicowanych długościach zależnych od długości dwunastu ekranów, w które zostały wprawione.

Wszystkie zachowane tkaniny z kapitularza mają identyczną kompozycję w dwóch wersjach kolorystycznych. Wzór zbudowany jest symetrycznie osiowo. Motywy rozmieszczone są w układzie kandelabrowym, na osi nad sobą w rytmicznych odstępach, tworząc kompozycję zamkniętą z możliwością powielania wzorów wzdłuż osi pionowej. Duży raport wzoru wskazuje, że tkaniny komponowane były z myślą o dekoracji dużych płaszczyzn. Oś kompozycji podkreśla duży sześciopłatkowy kwiat w projekcji bocznej stanowiący centralny element bukietu złożonego z trzech kwiatów wyrastającego z pnia zminiaturyzowanej palmy. Dwa kwiaty boczne, umieszczone symetrycznie na lekko wygiętych łodygach, przypominają stylizacją słoneczniki. Bukiet uzupełniają cztery liście umieszczone między łodygami kwiatów, z piątym na osi. Pień miniaturowej palmy wyrasta z motywu palmety zespolonej z kiśćami winogron. Ramy każdego opisanego powyżej elementu kompozycji tworzą cztery pędy wybiegające promieniście z palmety po dwa w górę i ku dołowi. Każdy pęd stanowi ulistniona wić z haczykowatymi odgałęzieniami z kiściami winogron zaczepianymi na wygiętych łodygach. Każdy taki pęd biegnie najpierw na wprost i zawraca przewijając się poprzez ten sam prosty odcinek, tworząc formę litery S, dalej ponownie zawraca i przechodzi w linię prostą zakończoną w połowie raportu dużym liściem z rozetką, poprzez którą łączą się pędy ze sobą przy zewnętrznych brzegach brytu. Od dolnych esowatych łodyg odrastają wygięte na zewnątrz pędy zakończone dużymi kwiatami w projekcji frontalnej i mniejszymi w projekcji bocznej.

Mimo skąpych przekazów, można jednak na podstawie analizy występujących podobieństw w ogólnych zasadach kompozycji i szczegółach poszczególnych motywów przypisać przedmiotowe tkaniny warsztatom włoskim pracującym na przełomie wieku XVI i XVII najprawdopodobniej w Wenecji. Tkaniny datowane na około połowę i druga połowę XVII wieku mają już inne cechy stylistyczne i trudno w tej grupie szukać analogii. Uzupełniając dodać należy uwagę, że wyodrębnione w analizach cechy wskazujące na podobieństwa miedzy wzorami omawianych tkanin i tkaninami hiszpańskimi są – w porównaniu z przywołanymi podobieństwami wśród tkanin atrybowanych warsztatom włoskim – nieliczne i mało przekonywujące. Wskazywać mogą raczej na wzajemne oddziaływania wzorów tkanin włoskich i hiszpańskich. Biorąc pod uwagę przede wszystkim fakt odnajdywania wszystkich analogicznych cech we wzornictwie tkanin włoskich, należy tkaniny z kapitularza łączyć z włoskimi warsztatami.

Skip to content